CHAN KHATNA
LAN KHATNA
(Tleirawl pakhat leh Rawlthar pakhat an lo lang a)
Mary:
Mala, Scholarship dil theih kha an ti a. Kan khua aṭanga DC Office-a
kal a ngai awm si a. Senso a hautak dawn e! Tihdan min ngahtuah pui teh?
Mala:
Mary, kan khuaah Common Service Centre (CSC) a awm tawh kha i hre na
nge? Khata ṭang khan DC Office-a kal ngai lovin Scholarship dil nana
Document thiltel ngai ang chi a dil theih asin!
Mary: Chutia law? Engzat nge sen ngai a, Document thiltel ngai chu a chhuak mai em ni?
Mala:
Aw ni e. Scholarsip dilna-ah hian a tlangpuiin Income Certificate,
Residential Certificate, Tribal Certificate thiltel a ngai ṭhin a. Heng
Certificate chhuah nan hian ni 1-3 a ngai tlangpui. Certificate hi DC
Office-a dil dawn chuan a Form ₹ 10-a lei a ngai a, CSC kaltlanga dil
dawn chuan ₹ 50 (Certificate chhuah hunah Black & White-in an print
ang), ₹ 100 (Certificate chhuah hunah Color-in an print ang).
Mary:
Anih tak chu a! DC Office-a va kal turin Champhai kalna Sumo Fare- ₹
500 (Up Down), DC Office-a kal nan Auto Rickshaw hman man (Up Down)- ₹
200, Ni khat tha bakah ei leh in duh tan ei leh inna man a ngai tihna
anih chu! A hautak hle mai!
Mala: A nia sin! Kan khuaa CSC
aṭang hian pawisa tlemte sengin Certificate a dil theih a. Kei chuan kar
hmasa khan ka dil tawh a, ka vannei a siam nge, a ni la lain a chhuak
nghal. Nang pawhin dil ve rawh. DC Office lam hi an tul viau chang a awm
a, han pending changte hi a awm lo thei lo a. Chuvangin, a hma thei ang
bera dil turin ka duhsak che a ni.
Mary: Mala, Certificte dil tur chuan eng Document-te nge nge ngai le?
Mala:
Income Cerificate i dil dawn chuan VC Hriatpuina; CSC-a hman tur te,
YMA Hriatpuina te, Ration Card te, Voter's Id te (A diltu chu naupang,
kum tling lo anih chuan a nu/pa Voter's Id), Passport Size Photo te a
ngai. Residential Cerificate i dil dawn chuan VC Hriatpuina; CSC-a hman
tur te, YMA Hriatpuina te, Ration Card te, Voter's Id te (A diltu chu
naupang, kum tling lo anih chuan a nu/pa Voter's Id), Passport Size
Photo te a ngai bawk. Tribal Certificate i dil i dil dawn chuan VC
Hriatpuina, CSC-a hman tur te, YMA Hriatpuina te, Birth Certificate,
Voter's Id te (A diltu chu naupang, kum tling lo anih chuan a nu/pa
Voter's Id), Passport Size Photo te a ngai. Document-ho hi Original vek
tur a ni. Attest a ngai lo.
Mary: Anih chu mawle. Document ngaiteah hian lo kim lo tase, engtin nge ka tih ang?
Mala:
Dilna famkim lo chu hnawl a ni thin. Chuvangin, CSC-a dil i tum chuan
Document ngai ang chi tikim vek rawh. Anih loh chuan DC Office,
Champhai-a i kal a ngai.
Mary: Ka hriat loh min hrilh a, ka beg a var phah hle mai. Taka, khawiah nge CSC chu a awm?
Mala: Community Hall bul-ah khian CSC Poster a intar ang a, kha kha a ni. A titu chu Hmingtea Sailo a ni.
Mala:
Ih, kan sawi ta sa sa. Bank-a ₹ 50000 aia tam dah luh theihna, a tel lo
dahluh theih loh Parmanent Account Number (PAN Card) pawh khi laiah
khian a siam theih asin! I nu leh pa'n an mamawh tak hlauhin ka sawi
anih chu. PAN Card siam thei nazawngin an tih theih loh Aadhaar Card leh
Mobile Number in-link lo PAN Card a siam thei. Tun hnai lawkah khan
IPBS Account hawng tan PAN Card a ngai a. Nakin lawkah an rawn kal leh
dawn a. Account i hawn ve chuan PAN Card chu i neih ngei a ngai a ni.
PMKISAN in chhungkuain in dawn phei chuan hemi Account aṭang chauh hian
an dawn theih tawh dawn avangin thil tih ngei ngei tur a ni.
Mary: Alo ni maw? Ka pateate pawhin an dawng ṭhinin ka hria, hrilh tur an nih chu.
Mala: Sailo Graphics CSC neitu Hmingtea Sailo chuan, "Kan
khuain CSC kan mamawh em em ṭhin a. Hna han thawk thei ziazang ka nih
loh avangin ka theih anga kan khawtlang tana mi tangkai nih tumin CSC hi
ti ka ni", a ti nghe nghe asin!
Mary: Pan ṭhin tur anih chu. CSC pawimawhna leh ṭangkaina chu a hre lote hnenah ka hrilh ve zel dawn nia.
LAN HNIHNA
(Sailo Graphics CSC-ah a neitupa a awm a. Computer hmanga hna thawkin a ṭul hle. Chutihlai chuan...)
Kunga: Ka pu, kha i va buai awm ve?
Hmingtea Sailo: Buai lo e. Lokal rawh. E nge ni?
Kunga: Tribal Certificate leh Income Certificate ka duh a!
Hmingtea
Sailo: Anih chu mawle. Certificate dil tur hian Document hrang hrang
lak a ngai a. (Khawi emaw laia thil inziak awmna Paper chu pek pahin)
Phone i neih chuan a thla la rawh. Kha kha Certificate hrang hrang dil
dawna Document ngaite a ni. Original i rawn keng ang a, heta ṭangin i
hawn leh thei ang. Passport Photo i neih loh chuan hetah thla kan la mai
dawn nia.
(Kunga chuan Hmingtea Sailo pek Paper-a thil inziak chu a thla a la a)
Hmingtea
Sailo: Income Certificate dil dawn hian, VC leh YMA hriatpuinaah a
diltu chuan Scholarship dil nan a hman dawn chuan a pa hming ziah hmasak
a, a hming ziah hnuhnun tur a ni. Loan dilna atan anih erawh chuan a
hming ziah hmasak a, a pa hming ziah hnuhnun tur a ni. Chawhchhiat te,
Correcting Pen hman te, Over-writing te an pawm lo. A ṭul chuan ka
Mobile No la la, in fill-up dawnah min rawn Call dawn nia.
Kunga: Anih chuan Document ngaiho chu ka'n buaipui ang e.
Hmingtea Sailo: Certificate a chhuah hma i duh chuan Document ngaite i rawn ngaihtuah kim ran a ngai a nia.
(Kunga chu a chhuak a)
LAN THUMNA
(Kunga chu Document hrang hrang kengin Sailo Graphics CSC-ah a kal a)
Hmingtea Sailo: Khawi maw i Document-ho chu. Ka lo endik ang e. (Document-ho chu a mal te tein a endik a) Tick tur tick loh in nei nual anih hi. (Pen a la a, an tick lohah chuan a tick a) Thla ka'n la ang e.. (Document-ho chu thla a la a)...
Awle, ti khan a tawk mai. I Mobile Number-ah khan a chhuak leh chhuah
loh hriattir tur che SMS a rawn thleng ang. Kei pawhin ka lo ngaihven
reng ang.
(Kunga chu a chhuak a)
(Midang pakhat a rawn lut a.)
Ani chuan, "Ka pu, PAN CARD siamna a ni em?" a rawn ti a.
Hmingtea Sailo: Ni e... Lo lut rawh.... I mamawh nge, midang tan?
Mi: Ka tan a nia, Khuangphah khuaah kan awm a.
Hmingtea Sailo: Tu nge i hming le?
Mi: Ruatdika ka nia.
Hmingtea Sailo: Awle.
Ruatdika: Document ngai engte nge ni?
Hmingtea Sailo: Aadhaar Card, Voter's Id, Passport Size Photo leh Signature. I rawn keng em?
Ruatdika: Vanapa YMA WhatsApp Group-a i post kha ka hmu a. Ka lo keng e.
Hmingtea Sailo: Lo thu ve lawk rawh aw? Kut zungpui nem a ngai maithei a.
Ruatdika: Awle.
(Hmingtea
Sailo chuan Computer-ah thil eng eng emaw a chhu a. A changin Ruatdika
Aadhaar Card leh Voter's Id chu a en leh zauh thin a)
Hmingtea
Sailo: I pa hminga K. VALSENA tih hi inzawm vek KVALSENA tih a ngai
dawn a. Card-a i hming nena chuang tur a nia. Hmeichhia hi an pasalte
hming a dahtheih loh a, an pa (FATHER) hming a ngai.
Ruatdika: Awle
Hmingtea Sailo: I kut zungpui nem a ngai tlat mai. (Ruatdika kut zungpui thla chu an la a) Tikha chuan, a bak chu keiman ka lo ti mai ang. I duh chuan i kal thei tawh e,
Ruatdika: PAN CARD chungchang hi min hrilhfiah deuh thei em?
Hmingtea
Sailo: PAN CARD chu Permanent Account Number lamtawi a nia. A tel lo
hian Bank-ah ₹ 50000 aia tam a Deposit theih loh. Thil hrang hrangah
Identity Proof atan hman a ni. PAN CARD tak tak (Dak aṭanga i address-a
thleng tur) chhuah hma hian e-mail-a thleng tur e-PAN a awm a. Kar khat
chhunga chhuak a ni. Chu chu a tak angin a aiawhin a hman theih. Bank
Account leh PAN CARD i thlunzawm duh a, i PAN CARD tak a rawn la thleng
lo anih chuan e-PAN chu Cci hnenah i hmuhtir ang a, anin a tihdan tur
alo kawhhmuh ang che. PAN CARD tak chu Aadhaar Card angin i Address-ah
thla khat chhungin Dak aṭangin a rawn thleng ang.
Ruatdika: Anih chu mawle. Kha, a siamtirna man kha ₹ 350 tiraw? Kha le.. Ka lawm e. Ka'n kal phawt ang e.
Hingtea Sailo: I e-PAN chhuah hunah ka rawn hrilh ang che.
Ruatdika: Awle
CHAN HNIHNA
LAN KHATNA
(Sailo
Graphics CSC-ah a neitupa Hmingtea Sailo chu Computer hmanga hnathawkin
a buai hle a. Chutih lai chuan tleirawl pakhat alo lut a.)
Hmingtea Sailo: Eng nge ni? Puih theihna che ka nei em?
Mary: Driving Learner License ka duh a.
Hmingtea Sailo: I Aadhaar Card leh i Mobile Number a in-link em?
Mary: Link leh link loh ka hre lo. A in-link leh link loh i check thei em?
Hmingtea Sailo: Check thei e. I Aadhaar Number leh i Mobile Number sawi rawh le.
(Mary chuan a Aadhaar Card number leh a Mobile Number chu a sawi a. Hmingtea Sailo chuan Computer-ah chuan a chhu lut a.)
Hmingtea Sailo: A in-link anih hi. In-link lose chuan DTO Office, Champhaia in kal a ngai dawn a ni.
(Hmingtea Sailo chuan Computer-ah chuan thil chhuin, Mary chu thil engemaw a zawt zauh zauh a.)
(Mary chuan Learner License a dil chu a buaipuina sensote a pe a.)
Hmingtea Sailo: Traffic Rules lo zir la; naktukah ilo kal leh ang a, Online Test i nei dawn nia.
Mary: Awle.
Hmingtea
Sailo: Learner License hi DTO-a hnathawkte an ṭul viau thei. Chuvangin,
thla khat chhungin a chhuak hman turah i ngai dawn nia.
LAN HNIHNA
(Khawi emaw laiah mi pahnih hi an titi a)
Zira:
Ṭhianpa, tunlai chu Tuiṭhoha kan ram chu Pu Chulhrima khan min chuh
titih deuh tlat mai a. Hmanah rua pakhat a phun a, chu chu rawn
ṭhanglianin hungpui a ni der tawh a. Chumi avang chuan min rawn chuh
ngamte pawh a ni ang. Ukil biak rawn tur ka duh khawp mai!
Kapa: A ni
maw? Tunlaiah mi ram chuh ta mai hi an tam khwp a. Mahni thil neihte
midangin min chuhpui pawha Dan hmanga thiam kan chan theihna turin lo
invalh lawk a ngai tawh hle a ni! A thlawna Ukil biakrawn theihna i hre
duh em?
Zira: Tehreng mai.
Kapa: Khi, Community Hall bula
Sailo Graphics CSC tih intar, Tele Law Poster intarnaah khian i hman
remchan ve leh kal rawh. Anni khian an lo pui thei ang che.
Zira: Awle. Hman remchan ve leh kal tur anih chu.
LAN THUMNA
(Sailo
Graphics CSC-ah a neitupa Hmingtea Sailo chu Internet-a CSC-in Service
an pek theihte chhiarin a ṭhu a. Chutih lai chuan...)
Zira: In awm maw?
Hmingtea Sailo: Awm e... Lo lut rawh. Puih theihna che ka nei em?
Zira: Eng lo ania. Ukil biak rawn ka duh a.
Hmingtea
Sailo: Eng lampang nge ni? Thuruk ka vawng tlat a nia. Ukil i rawn duh
chuan a Case a zirin Ukil rawn tur ka zawnsak thei ang che.
Zira: Miin ka ram min chuh a. Chumi chungchangah chuan mawle.
Hmingtea
Sailo: Anih chu mawle. Ukil rawn tur chu ka'n en ang e. A thlawnin i
rawn thei dawn a. Aman i hunawl neih hun turah a rawn Call mai ang che,
In inbiak dan ka hriat a ngai lo. Inbe thei tur ruahmanna lo siamsaktu
che u ka ni.
(Hmingtea
Sailo chuan Computer-ah eng eng emaw a chhu a, thil eng eng emaw Zira
chu a zawt leh zauh ṭhin a..... Nakinah chuan...)
Hmingtea
Sailo: Kha ti khan a zo e. Kan hun bithliah huamchhungah khan Call
dawng theiin i awm ang a, thiltih laklawh nei suh ang che.
Zira: A lawmawm hle mai.
(Faifuk rat rat chungin a chhuak a)
(Mi pahnih an titi a)
Mawii: Ṭhiani, ka Aadhaar Card number ka hria a, a Card-a ka tibo daih a. engtin nge tihdan tur i hria em?
Tluangi:
A ni maw? Aadhaar Card chu Sailo Graphics CSC-ah an Download a, an
print thei. Aadhaar Card leh Phone Number in-link leh link loh pawh an
check thei asin.
(Tluangi chuan a Bag aṭangin Shikhar a la chhuak a, a hawng a. A heh hnuailamah pawng khawpin a hmuam a)
Mawii: Anih tak chu mawle. Saw lai lawk saw Sailo Graphics CSC a nia. Va kal chhin teh ang. Hawh, minlo kalpui la?
Tluangi: Ka ṭhiani'n i tih tlatte chuan kan kal poh a ni ang chu!
(Sailo Graphics CSC-ah a neitu Hmingtea Sailo chu Computer-a thil chhuin alo awm a)
Tluangi: Hmingte, hei ka ṭhiannu hian mamawhna che a nei a ni ang.
Hmingtea Sailo: E nge ni ta?
Mawii: Ka Aadhaar Card ka tibo a, a Number chu ka hria a. Min download sak thei em?
Tluangi: I Aadhaar Card leh i Mobile Number a in-link chuan Download thei e.
Mawii: A in-link leh link loh ka hre lo.
Hmingtea Sailo: Chuti chu a in-link leh link loh check ila? I Aadhaar Number leh i Mobile Number min hrilh rawh le.
(Mawii chuan a hrilh a. Hmingtea Sailo chuan Internet-ah a check a. Alo in-link hauh lo mai!)
Hmingtea
Sailo: I Aadhar Card leh Mobile Number a in-link lo anih hi. In-link
tir tur chuan Champhaia Aadhaar Enrollment Centre-ah i kal a ngai.
Bethel-ah leh Venglaiah sawn an awm. I Identity Proof nan Aadhaar Card
hlui i neih si loh chuan Ration Card keng teh. Tin, a tihman ₹ 100 a ni
ang.
Mawii: Kan rawn kal chu a lawmawm hle mai, thil ka hriat loh ka hriat phah a. Anih, kan chhuak mai ang e.
Hmingtea
Sailo: Min rawn dawr tumin inlo kal a. Min dawr hlawhtling ta lo mai
pawh a, ka lawm lutuk ania. Nidangah inlo kal leh dawn a nia.
(Mawiite ṭhiandun chu an chhuak a)
LAN HNIHNA
(Pa pakhat leh Nu pakhat hi an ti ti a)
Zova: Kimi, PAN CARD i nei tawh em? PAN CARD ka nei tawh a. Mahse, Aadhaar Card chhuah hmaa ka siam tir a nia. PAN CARD leh AADHAAR CARD in-link lo chu 1st April, 2023 aṭangin a Opeerate thei dawn lo. Engtia tih tur nge ni ang le?
Kimi: Sailo Graphics CSC-ah a zawh theih ang chu. Ka la nei lo a. Siam tir ka duh a. Kal ka tum a, lokal vela a remchang ngawt ang!
(Sailo Graphics CSC-ah an kal a. A neitu Hmingtea Sailo chu alo awm a)
Kimi: Hmingte, PAN CARD siam ka duh a. Ka thianpa hian PAN CARD leh Aadhaar Card link a duh bawk a. I hman em?
Hmingtea Sailo: Hman e. Lokal rawh u. Thutte lo thu ula.
Kimi: WhatsApp Group-a i post ang khan Document ngaite ka rawn keng a.
Hmingtea Sailo: A that chu. I thianpa chu a tihchhung a rei zawk dawn a, nangmah kan ti hmasa dawn ami?
Zova: Ka lo nghak ang che u.
Kimi: Awle.
Hmingtea Sailo chuan Computer-ah chuan eng eng emaw a chhu a. Kimi Document rwn kente chu a en leh zauh thin a. Nakinah chuan)
Hmingtea Sailo: I kut zungpui i nem a ngai tlat mai! Lo nghak lawk rawh aw?
Kimi: Awle
(Kut ze thla chu an la dawn a)
Hmingtea Sailo: I kut zungpui nem rawh le. Computer-a a landan ang hi i hmeh dan kha a ni a, a fiah loh chuan i hmet na lo tihna a nia. Hmet na rual deuh rawh.
(Kimi chuan a kut zungpui a nem a. Mahse, a hmu thei lo. A kut zungtang dang dangte chu an tikual a. Nakinah chuan an tithei ta a. Computer-a eng eng emaw a chhut leh hnu chuan)
Hmingtea Sailo: Tikhan a zo. Tul leh pawimawh a awm chuan i Mobile No-ah hian ka rawn phone ang che.
Kimi: A lawmawm e.
Hmingtea Sailo: Ka pu, i thil chu ti ve tawh ila?
Zova: Awle. A harsa ang em?
Hmingtea Sailo: Harsa lo e. Sawrkarah hian ₹ 1000 pek a ngai a, a buaipuin man ₹ 200 nen chuan to i tih deuh ka ring. I duh tho em?
Zova: Pawi lo mai rawh se.
Hmingtea Sailo: Thil pakhat, Aadhaar Card leh PAN CARD in-link lo chu PAN CARD hi in hmang rim lo anih chuan PAN CARD thar siam ula in senso ngaihtuahin hlawk daih zawk. A thar siam tawh chuan a hlui kha in khawih chet loh a, April 2023 hnuah phei chuan in tihchhiat daih emaw a tha ang. A chhan chu, India sawrkar hian PAN CARD pakhat aia tam neih a phal lo a. ₹ 10000 chawi theihna a ni. 1st April, 2023 atang chuan Aadhaar Card nena in-link lo PAN CARD-te a thi vek dawn.
Zova: Link tir mai kha ka duh. Thil danglam em em a awm hran lo a. A upatna kha ka duh chhan a ni.
(A nui suk a)
(Hmingtea Sailo chuan Computer-ah thil a chhu a. A changin Zova Document rawn ken a en leh thin a)
Hmingtea Sailo: Sawrkara pek tur ₹ 1000 leh a buaipuina man ₹ 200 min pe rawh le. Kar leh vawiin ang niah i lokal leh dawn a nia. a thawhkhatna chu kan zo. A tihdan kalhmang hian hun a duh riau a!
Zova: Anih chu mawle. Anih, ka lawm e.
(Zova leh Kimite chu an chhuak a)