Vana Pa thlan hmun hi phuahchawp chi a ni lo

Vana Pa (Thangzachhinga) thlan hi hman deuh atang khan Rabung Vana Pa thlan Sub- Committee, Rabung inti te chuan a mah an ngaihsan vang liau liauin (keipawhin ka ngaisang) a lung, a hranpa-a phun an tum a. Hei hi a hmalam pawhin Hnahlan Students' Union chuan ngaimawhin Chanchinbu leh Media lam-ah te a lo pein an nin tlawmngaiin an ngaihdante an lo chhuahsak tawh a. Hetia Hnahlan Students' Union-in an ngaihdan an puanchhuah chu 'tunhnai thilthar' anga Chanchinbu hrang hranga Rabung Branch Y.M.A. Vana Pa thlan Sub- Committee ten an rawn tarlang hi thil chinchan a hrezawkten kan mipui hriata kan ziah ngam loh chuan dik dawn loin ka hria a. Tlema mi thin ka lo tina deuh a nih chuan thahnem ngaihna vang liau liau a ni tih min lo hriatsaka, min hrethiam turin mitinte ka han ngen hmasa che u a ni e. 



Vana Pa thlan chungchangah hian Hnahlan khua leh Rabung khua hian Vana Pa thlan neitu nih inchuhin hun engemaw chen an lo hmang tawh a. Diktak chuan a finfiahna neitha zawk Hnahlan lam hi Vana Pa thlan neitu an ni. Kawng hrang hrangah finfiahna Hnahlan lam hian an neitha hle. Chutih rual erawh chuan finfiahna mumal nei lo Rabung khuate hian tunthleng hian Vana Pa thlan hi Hnahlan khua an la chuh ta reng a, an ramchhung Zawlnghaka thihtir an tum ruh hle. He mi chungchang hi tunah hian chiang fek fawkin a finfiah theihna kawng hrang hrang nen ka theih ang chin rawn tarlang a ila a tha ang e. 


Ziaka finfiahna: 

1. Kum 1926, April thla chhuak, Mizo chanchinbu hmasaber 'Mizo leh Vai Chanchinbu'-ah chuan Pu Chalkhuma, Dimphai leileta awm chuan Vana Pa chanchin heti hian a ziak: 'Hemi Saithuama ram Diltlang ngeiah hian (Vanapa) putar takin a thi ta, a thih lai hi ngaihruatin 1870 vel a ni ang. Lalburha run a, Bawrhsap lo thlen hma in a ni, Chawnchhima Lalburha Sawrkarin an hrem 1872 hma deuh hlek a ni', tiin. Kan hriatreng tur chu N.E. Diltlang ram hi hi Saithuama Sailo ram a ni. Vana Pa phumna hmun Tuithoh kam hi N.E. Diltlang kiang, Hnahlan ramchhung a ni. 

2. Runlum Thlatin chhuak, April - June 1989 en la, 

3. Zoram Encyclopedia, By B. Lalthangliana, Page 700- 706 en la, 

4. Aizawl College Annual Magazine, 1988- 1989,Page 51 en la, 

5. Zotui, By B.Lalthangliana,Page 185-186 en la, 

6. Zonun timawitu, By C. Hermana,Page 64-65 en la. 


Archeological Evidence: 

Vana Pa thlan hi Dt. 20th October, 2004 khan Art & Culture Department, Govt.of Mizoram tirhin Pu Lalchuailova leh a hote, Hnahlan Branch Y.M.A. nena tangkawp chuan Tuithoh kama mi chu an lai a. Mihring ruh leia chang tawh hnu leh lei rawng chi hrang hrang, mak danglam tak tak te laichhuak in a then chu Aizawl lamah funin an hawnthla nghe nghe. A luruh leh awmzawna lei khuar deuhbik an hmuhte chuan mihring phumna a nihzia a lantir chiang hle. Hetia Vana Pa thlan laih lai hi Video Camera leh Still Camera hmanga athla lak vek a ni. A thlan hrim hrim a hi 'Mihrang thlan' diktak a ni. 


Oral and Speeches Evidence: 

1. Dt. 30th August, 2005 khan Arts & Culture Dept., Govt. of Mizoram buatsaih, 'Vanapa thlan tihchianna Symposium', Archive Hall, Babutlang-a neihah Vana Pa thlah kalzel,a tuchhuan nga-na Pu Thasiama, Bawngkawn, Aizawl chuan kalkhawm mipuite hma-ah heti hian an pu Vana Pa (Thangzachhinga) chu Hnahlan ram, Tuithoh lui kama phum ni ngeia an hriatthu a sawi: ' Ka pu Zumura hi thil hre tak leh chhinchhiah peih tak a ni a. Ka pa hi a ni bawk. Ka pa Mamtuka khan kan chhung inthlah dante ziakin a chhinchhiah a.Mahse, rambuai lai khan kan tibo leh ta bawk si a. Mahse, ziak tluk bawka kan hriatdan leh kan pute atanga kanlo inhrilh chhawn dan chu- 'Vana Pa thlan Tuithoh kama mi hi a ni' tih hi a ni. Keini chuan hmun dangah a awm kan hre ve lo', ti in. 

2.Hnahlan khaw mi leh sa- upa lamte kawmna mai bakah leh khaw dang danga mi thenkhatte kawmna atangin.

Rabung unauten heti khawpa Vana Pa an ngaisang hi a ropui khawp mai. A thlan pawh hi Zawlnghak ramah chuan phun ngei rawh se. Khaw dang dang pawhin phunin a hriatrengna siam rawh se.

Post a Comment

0 Comments